Jumat, 02 Januari 2009

Sajarah, Ko Mah ...

Malam tu, urang sadang rami dirumah angku Maruhun. Baliau maimbau urang mando’a, karano hari Salasa pakan nan ka tibo, baliau jo padusi baliau bagai jadi juo barangkek nak pai ka Makah naiak Hadji. Ampie kasado urang awak nan disiko diundang dek baliau tu. Iyo sabana rami ...........

Salasai mangaji jo mandoa, urang bi duduak-duduak juo baru nak maota-ota. Nan tuo-tuo maota didalam. Nan mudo-mudo mamiliah duduak di langkan basamo-samo. ado disinan si Bakulin Cikan, si Mangajo Lado, si Amaik Caller bagai. Sato pulo nan gadih-gadih, ado si Lin Cahbana anak angku Syahbana, sumando angku Maruhun nan urang Bogor. Ado si May Naie anak Labai Mato Aie, Ado pulo si Minda, anak tek Piah nan lakinyo urang Sunda, sahinggo anaknyo dinamoi nyo si Minda atau Minang Sunda.

Nan angku Gadango Tan Ameh atau nan biaso diimbau Angku Gadango TA, sato maota jo nan mudo-mudo tu. Tadi baliau tu sabananyo lah duduak didalam, tapi didaulat dek si Mangajo jo si Bakulin supayo duduak maota jo nan mudo-mudo di lua. Pareman nan mudo-mudo tu sabana sanang mandanga ota jo CARITO angku Gadang ko. Biasonyo CARITO baliau ko ganjie-ganjie.................ado-ado sajo nan ka kalua dari baliau tu.

Bantuak nan taralah,...........baliau bacarito tantang kampuang kito jaman saisuak. Sajak dari carito urang baburu kandiak di bukik, carito Tabuik di Piaman, Pacu Kudo di Bukik Ambacang, CARITO urang ijok katiko bagolak, sampai pulo ka carito pusaro kiramaik nan ado di Jiraik. Dek paja-paja nan indak mancubo gadang di kampuang, carito baliau ko iyo sabana katuju bana.

־ Jadi sia diantaro kalian nan alah masuak ka Tampaik di Jiraik tu?

Kasadonyo manggeleang-geleang sapek, dek di paja-paja tu indak ado nan bi tantu doh. Rato-rato awanyo bi gadang dirantau. Mandanga namo ‘Jiraik’ itu sajo, ado nan baru sakali ko baru.

־ Ini si May mo nanya ‘ngku........Tampaik Jiraik itu apa sih angku?

Si Lin Cahbana nan indak lanca amek babahaso awak, batanyo dek dihansik si May Naie nan duduak didakek nyo.
־ Haaaa,.... itu lah kalian...... sakali-sakali paralu disilau kampuang awak tu, nak jaleh bintalak nagari.
־ Nan angku? Lai mancubo pulang kok yoh........?

Si Bakulin Cikan manjujai angku Gadang, karano inyo tahu bana baraso baliau ko ampiang indak parnah mancubo pulang ka kampuang doh, sajak muloi marantau saisuak.

־ Awaden...........? Kan alah den kecekkan sajak daulu lai..... bia indak pulang-pulang bana den, tapi.......
־ Takantuik tumo di Kampuang tu,.............. jaleh di angku disiko ‘ndak ‘ngku?

Si Mangajo Lado manyolo. Urang tagalak kasadonyo.
־ Iyo lah.......... jaleh diden kasadonyo tu......... Bara Urek jariang sajak dari Pincuran Batuang sampai ka Pincuran Tujuah, lapeh pulo ka Pincuran Lubuak jo Pincuran Kaciak.......jaleh diden tu mah......
Urang bi ta kakah mandanga garah baliau tu........ iko nan di arok-arokkan urang tu...... nak bagalak-galak caro garah dikampuang ko ah............Nan urek jariang tu bana ha.........

־ Jadi nan Jiraik itu gimana angku?
־ ..........jadi Jiraik tu, adolah namo ‘Tampaik’. ‘Tampaik’ di nagari awak aratinyo pusaro........ Disinanlah sagalo mandiang niniak muyang kito saisuak bakubuekan ............... Tapi jauah agak kadalam, ado pusaro nan balain dari pusaro nan lainnyo..... Pusaro tu panjaaaang...........
.
Angku Gadango TA mangambangkan dapo tangannyo laweh-laweh. Ampie kanai ujuang iduang si Lin Cahbana, nan duduak di dakek nyo.

־ Koq...... ?.......panjang pusaro nya....?

Tanyo si Lin Cahbana pulo sambie ma ilak jan sampai kanai ujuang iduang nyo dek dapo angku Gadango TA tu.
־ Kecek niniak muyang saisuak, nan bakubue disinan..... Angku Lumbuih namonyo. Baliau tu tinggi gadang....... itu mangko panjang pusaronyo. Baliau tu kaba nyo tinggi rancak,.............putiah bak urang Ulando......... Baliau bakarajo kapa, alah batualang sampai ka subaliak dunie tu bagai..........

Angku Gadang baranti cacah mahiruik kopi nyo nan alah tasabuak....... Untuang lai nampak dek si Lin Cahbana. Bagageh ditoyongnyo jo aie putiah, sahinggo galeh angku Gadango tu panuah baliak,.......tapi nan kopi..........manjadi janiah dinyo............ Bia bagai lah...... Dihiruik nyo juo kopi janiah si Lin Cahbana tu, ...........nak lamak jalan CARITO.

־ Jadi, dek pandai iduik, baliau alah diaku pulo dek urang Supanyol manjadi bangso inyo. Disinan baliau diimbaukan Kolombus......... manyasuaikan jo lidah urang sinan ko ......... Jadi diawak Angku Lumbuih,.....di Supanyol jadi Kulumbus, namo nyo....... nan kudian barubah pulo manjadi Ko-lom-bus.......
־ Colombus yang nemuin benua Amerika, dong.......?

Si Lin Cahbana manyolang lo baliak, nak bagarah. Takajuik inyo katiko angku Gadango ma angguak-angguak, pakauh......:
־ Batue...... bana tu........baliau tu lah nan manamukan Amerika .......... Jadi nan sabananyo Colombus nan jadi pameo jo hapalan anak sikola tu,...........urang awak tu mah.....bakubue di Jiraik........di kampuang kito.......

Urang bi tacangang pulo kasadonyo. Indak ado nan manyolang surang alah juo lai. Nan si Lin Cahbana sampai tangango-ngango, dek salamo ko inyo basikola, indak ado palajaran sajarah nan bantuak itu bagai doh. Si Bakulin nan alah Sarjana es-satu, baitu pulo ........Tan Sati nan manjadi guru,.......tajahaya pulo, dibuek nyo..........

־ Padusi baliau tu urang awak juo..... namo baliau inyiak Ameh......nan pai jo baliau tu sampai kama-kama........... Ha dari namo inyiak Ameh kolah asa mulonyo namo AMERIKA tu. AMEH namo bini baliau ....... RIKA ...... namo anak baliau nan padusi .....manjadilah AMEH-RIKA nan kudian barubah manjadi AMERIKA tu.
־ Oooooo.........
־ Alaaaaa..........
־ Ck,ck,ck........
־ Sudah tu........?

Urang bi tangango kasadonyo. Masiang-masiang batanyo-tanyo dalam hati surang-surang, cando indak bi picayo,...... lai pulo.

־ Manuruik carito baliau tu, saisuak katiko baliau sadang mandi di batang aie di Amerika tu, baliau tabinguang-binguang..... indak tantu aaa namo batang aie tampaik mandi tu, ..............sampai-sampai baliau,.......lupo bakain basahan ...........Mancaliak tu tibo lah inyiak Ameh manyapo......................baa mangko indak bakain basahan mandi? Ko kolor ‘kan ado ko ha ..............Kecek baliau sambie malompekkan sarawa kotok panjang langan.............., disambuik dek Angku Lumbuih. Nan angku Lumbuih ko bapikie capek: Kolor...... ado........ kolor ado........kolorado........ rancak pulo namo tu...... jadi den agiah namo lah ko batang aie ko Kolorado,....pikie baliau dalam hati ........ Mako sajak itu lah di Amerika tu ado pulo batang aie nan banamo........... COLORADO......... asanyo dari Kolor Ado..............


Dek lamak onggok carito baliau, anak-anak mudo tu bi tacangang mulonyo. Tapi sudah tu bi takana jo bana .......abih takakah galak kakeh mandanga carito lawak angku Gadango TA tu.................Ado nan batapuak bagai.
־ Hebaiiiik...... hebaik angku den ......Jaleh di baliau sado-sado nyo ........ Sabana GADANG OTA nyoh........ ha, ha, ha, haaaaa.........
Sorak si Bakulin Cikan. Angku Gadango agak mambirunguik, tapi jo galak sengeang.......

־ Aaaaa nan indak jaleh di den.........?
־ Sadangkan tumo takantuik, jaleh di angku,..... yo ‘ndak ‘ngku?

Batambah rami galak paja-paja tu. Si Minda nan tadi takantuak-kantuak, sampai sirah mukonyo dek tagalak kakeh.

־ Jadi..... baitulah....... ko sajarah ko mah....... indak sumbarang urang ko doh nan tau. Ka kalian sajo ko nyo den caritokan..... nan sabananyo bana iko ‘kan rasio ko mah.............
Kecek angku Gadango TA pulo basilambek, sambie bantuak biaso kalau lah ka pulang lai, dikamehi nyo paragaik nyo ciek-ciek, sajak dari salapah rokok, catuih, minyak angin, anduak ketek, sampai ka camin mato itam bagai ...............Dilakek kannyo juo camin mato itam nyo tu,...............bialah hari tangah malam bagai.
־ Dek hari alah laruik,......bialah nak den pulang daulu yo.......kana-kana malah carito sajarah tadi dek kalian.................caritokan ka anak cucu bagai isuak .......... Assalamualaikummmmm......

Angku Gadango bagageh turun, bakoyah kalabuah....... nak maambek Bajaj atau ojek nan lalu. Paja-paja nan tingga,..... abih lenek juo baru kasadonyo.......... sakik paruik dek galak-galak tadi.
“Untuang-untuang panjang juoooo umue baliau ........” gumam paja-paja tu sambie manahan galak kakeh......... nan malam iyo alah batambah laruik. Nan gaek-gaek alah pulang ciek-ciek........ Angku Gadang alah cigin pulo antah kama........

Tidak ada komentar: